Erfgoedorganisaties- en instellingen

Thema
Aanbod en verenigingen

Eenheid
Absolute aantallen.
Aantal per tienduizend inwoners.

Definitie 
Dit dashboard toont het aantal erfgoedorganisaties en -instellingen die binnen de sector Erfgoed in de gemeente actief zijn. Daarnaast toont de lokale vrijetijdsmonitor ook het aantal lokale erfgoedverenigingen die binnen de subsector Erfgoedverenigingen in de gemeente actief zijn. 

Categorieën erfgoedorganisaties en -instellingen

• Privaatrechtelijke archiefinstelling
  Privaatrechtelijke archieven zijn archieven die tot stand komen en gehandhaafd worden ofwel op privaat initiatief, ofwel op initiatief van een overheid die als private instantie optreedt. Toch nemen deze archieven niet deel aan een overheidsbeleid. In principe ontsnappen zij aan ieder rechtstreeks toezicht van de regering. Hun bestaan als rechtspersoon wordt afhankelijk gesteld van de door de wetgever voorgeschreven voorwaarden.
• Publiekrechtelijke archiefinstelling
  Publiekrechtelijke archieven zijn archieven die door de openbare overheid in het leven werden geroepen en die voor het algemeen belang deelnemen aan het overheidsbeleid. Het zijn instellingen die door de overheid voor hun administratie noodzakelijk of nuttig worden geacht. Met dit doel zijn deze archieven dan ook geschapen. Denk aan de stads- en gemeentearchieven of de vroegere OCMW-archieven.
• Rijksarchief
  Dit gaat om een Belgische Federale Wetenschappelijke Instelling die ressorteert onder de Programmatorische Overheidsdienst (POD) rond Wetenschapsbeleid. Deze biedt wetenschappers een uitzonderlijk onderzoekskader en –instrumentarium aan. Zo kan de regering op basis van valabele gegevens onderbouwde beslissingen nemen op gebied van onderzoek en ontwikkeling. Een Rijksarchief beschikt over een leeszaal waar het publiek archieven op papieren of elektronische dragers kan raadplegen.
• Documentatiecentrum
  Dit gaat om een organisatie die documentatie en archiefmateriaal bewaart en rond een bepaald thema ontsluit.
• Erfgoedbibliotheek
  Dit gaat om een bibliotheek die permanent specifieke geschriften en documenten bewaart. Een erfgoedbibliotheek wordt daarom ook wel een bewaarbibliotheek genoemd. Er worden dus geen werken afgeschreven of verwijderd. Een van de doelstellingen van een dergelijke bibliotheek is om een patrimonium op te bouwen met historische, culturele of wetenschappelijke waarde.
• Erfgoedcel
  Dit gaat om een organisatie die zich inzet voor het behoud van cultureel erfgoed in een bepaalde regio. De erfgoedcel coördineert lokale initiatieven, zet projecten op en communiceert over het regionale erfgoed. Erfgoedcellen werken altijd in het kader van een erfgoedconvenant dat de Vlaamse Gemeenschap afsluit met een stad of regio. Daardoor verwerven zij een subsidie die meestal wordt aangevuld met middelen uit de gemeentelijke begroting. Op die manier moet een erfgoedcel wel aan een minimum aan kwaliteitseisen voldoen, bijvoorbeeld hoe veilig om te gaan met analoge stukken. 
• Expertisecentrum
  Dit is een organisatie die gericht is op de verdieping in een bepaald thema. Ook kan zij hier verder onderzoek naar uitvoeren.
• Museum
  Dit gaat om een instelling zonder winstbejag die ten dienste staat van de gemeenschap en van diens ontwikkeling. Een museum is publiek toegankelijk en bewaart materiële en immateriële getuigenissen van de mens en zijn omgeving. Hierover verzamelt, verstrekt en stelt het museum informatie tentoon voor onderzoek, educatie en recreatie.
• Onroerend erfgoedorganisatie
  Dit gaat om een organisatie die werkt rond onroerend erfgoed in een bepaalde regio. Onroerend erfgoed omvat alles wat te maken heeft met gebouwen, archeologie, landschappen en varend erfgoed.
• (Koepel)organisatie voor volkscultuur
  Dit gaat om een organisatie die zich inzet rond bepaalde uitingen van het volksleven zoals tradities en gebruiken.
• Andere erfgoedorganisaties
  Dit gaat om organisaties die zich niet of niet helemaal in een van de bovenstaande categorieën kunnen vinden.

Categorieën lokale erfgoedverenigingen

• Vereniging voor familiekunde
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden werken rond familiegeschiedenis en het bevorderen van genealogisch onderzoek.
• Vereniging voor heemkunde
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor het onderzoek naar de eigen leefomgeving.
• Vereniging voor volkskunde
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden werken rond uitingen van het volksleven zoals tradities en gebruiken.
• Vereniging voor archeologie, oudheidkunde en kunstgeschiedenis
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor het bestuderen van overblijfselen van oude culturen of die zich inzetten voor onderzoek naar de geschiedenis van kunst.
• Vereniging voor lokale, stads- en regionale geschiedenis
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden werken rond de lokale, stads- of regionale geschiedenis.
• Vereniging voor (historische) taalkunde en dialectologie
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden al dan niet historische talen en dialecten bestuderen en beschrijven.
• Vereniging voor carnaval en straatfeesten
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor de tradities rond carnaval en straatfeesten.
• Vereniging voor historische (reuzen)stoeten en processies
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor de tradities rond historische (reuzen)stoeten en processies.
• Vereniging voor traditionele sporten en schutterij
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich engageren voor de gebruiken rond traditionele sporten en schutterijen.
• Vereniging voor streekgastronomie en streekproducten
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden werken rond lokale gastronomie en lokale producten.
• Vereniging voor kunstambachten- en volkskunsten
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor bepaalde kunstambachten of kunsten die binnen een bepaalde volkse traditie zijn ontstaan.
• Vereniging van verzamelaars
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich engageren om bepaalde zaken te verzamelen.
• Vereniging van vrienden van een erfgoedinstelling
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden een nauwe band met een bepaalde erfgoedinstelling onderhouden.
• Vereniging voor erfgoedtoerisme en gidsenkringen
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor toerisme gericht op het culturele erfgoed van een plaats. In een gidsenkring verzamelen gidsen zich om samen te werken of om ervaringen uit te wisselen.
• Vereniging voor erfgoedparticipatie en -educatie
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor participatie en voor educatie in cultureel erfgoed.
• Vereniging voor technisch, industrieel en wetenschappelijk erfgoed
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich inzetten voor technisch, industrieel of wetenschappelijk erfgoed.
• Vereniging voor monumenten en landschappen
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden werken rond monumenten en landschappen.
• Andere erfgoedvereniging
  Dit gaat om verenigingen waarvan de leden zich engageren rond een bepaalde vorm van materieel of immaterieel cultureel erfgoed maar die zich niet of niet helemaal kunnen vinden in bovenstaande categorieën.

Bron
De erfgoedkaart van FARO

Opmerkingen
Cultureel erfgoed bestaat volgens het Cultureelerfgoeddecreet uit enerzijds roerend en anderzijds onroerend erfgoed. De lokale vrijetijdsmonitor volgt deze afbakening niet. Het neemt gegevens van zowel materieel als immaterieel erfgoed op omdat lokale erfgoedverenigingen zich in beiden activiteiten kunnen ontplooiien.

Leveringsdatum
februari 2018 over het werkjaar 2017

Contactpersoon
Lara Grieten, vrijetijdsmonitor@vlaanderen.be